Co to jest gatunek inwazyjny (obcy)? Jest to gatunek o znacznej ekspansywności, który rozprzestrzenia się naturalnie lub z udziałem człowieka. Stanowi on duże zagrożenie dla lokalnych ekosystemów, przyczyniając się do zmniejszenia liczebności lub wyginięcia wielu naturalnie występujących gatunków. Gatunki inwazyjne stanowią drugie po niszczeniu siedlisk zagrożenie dla światowej bioróżnorodności.
W ramach projektu ”Program ochrony rodzimej flory powiatu sanockiego przed gatunkami inwazyjnymi oraz ograniczenia ich rozprzestrzeniania się i wnikania w obręb Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Karpaty Wschodnie – kontynuacja” prowadzony był monitoring występowania 10 gatunków inwazyjnych tj.:
- Barszcz Sosnowskiego – Heracleum sosnowskyi MANDEN.
- Rukiewnik wschodni – Bunias orientalis L.
- Niecierpek gruczołowaty (N. Roylego) – Impatiens glandulifera ROYLE
- Rdestowiec (Rdest) ostrokończysty – Reynoutria japonica HOUTT.
- Rdestowiec (Rdest) sachaliński – Reynoutria sachalinensis (F. SCHMIDT) NAKAI
- Rudbekia (Roztocznica) naga (regionalnie inwazyjny) – Rudbeckia laciniata L.
- Szczaw omszony (regionalnie inwazyjny) – Rumex confertus WILLD.
- Nawłoć kanadyjska – Solidago canadensis L.
- Nawłoć późna (N. olbrzymia) – Solidago gigantea AITON
- Przetacznik nitkowaty (regionalnie inwazyjny) – Veronica filiformis SM.
Wybór obserwowanych gatunków inwazyjnych nie był przypadkowy, gdyż były one już obiektem badań monitoringowych prowadzonych w latach 2014- 2016 w ramach realizowanego przez Powiat Sanocki poprzedniego projektu dot. zwalczania barszczu Sosnowskiego.
Prace w terenie prowadzone były od 15 marca do 15 listopada 2023 r. metodą patrolowania poszczególnych kwadratów w oparciu o naniesionymi na mapę powiatu sanockiego kwadratami o wymiarach 2 x 2 km (tzw. siatka ATPOL). Zbierając dane o rozmieszczeniu 10 gatunków inwazyjnych wykorzystano metodykę opisaną w „Atlasie rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce” (ATPOL). Powstała ona z potrzeby usystematyzowania i ujednolicenia dużej liczby danych florystycznych. Jej założenia są zbliżone do metod stosowanych przez inne kraje europejskie. Analizę rozmieszczenia gatunków w powiecie sanockim oparto na danych florystycznych zgromadzonych w regionalnej bazie ATPOL zaktualizowanej w 2022 roku. Osoba prowadząca monitoring na mapce ATPOL wprowadziła lokalizację każdego gatunku, w postaci punktów o różnych kolorach. Do danych z bazy ATPOL wprowadzono dane z obserwacji terenowych. Na powierzchniach badawczych wykonano zdjęcia fitosocjologiczne opisujące pełny skład zaobserwowanych gatunków roślin. Weryfikacji wątpliwych gatunków dokonano przy pomocy atlasów i kluczy do oznaczania roślin naczyniowych. Nazewnictwo roślin naczyniowych oparto na publikacji „Vascular plants of Poland anannotated checklist - Rośliny naczyniowe Polski”. Na arkuszu terenowym naniesiono takie informacje jak: ekspozycja, nachylenie terenu, wysokość nad poziomem morza, zwarcie warstw, współrzędne GPS, przynależność powierzchni do kwadratu siatki ATPOL. Powierzchnie badawcze monitoringu przypisano do następujących siedlisk: łąkowe, łęgowe, odłogowe, polne, ruderalne. Wszystkie dane terenowe łącznie z fotografiami zebrano opracowując kartę informacyjną zdjęcia fitosocjologicznego.
Dzięki wykonanym badaniom stwierdzono, że na terenie powiatu sanockiego pojawiło się wiele nowych terenów zajętych przez obce gatunki inwazyjne, co potwierdza ich ekspansywny charakter.